Sách

         Với cương vị của người tu trước, tôi nhắc nhở các vị tân Tỳ kheo trên bước đường hoằng hóa, có đến tám mươi bốn ngàn pháp phương tiện của Đức Phật; nhưng chung quy tất cả pháp này chỉ có một vị giải thoát. Và vị giải thoát ấy căn cứ trên giới biệt giải thoát mà quý vị đã lãnh thọ. Vì vậy, chúng ta học hết tất cả pháp môn Phật, nhưng không giữ giới biệt giải thoát thì phải vào trần lao, gánh chịu đau khổ hơn mọi chúng sanh trong địa ngục. Đó là điều mà tôi tâm đắc nhất khi lãnh thọ giới pháp của Phật và muốn nhắc quý vị nên suy nghĩ để chọn hướng đi tốt nhất trong tương lai. Giới pháp tuy đơn giản, nhưng quan trọng nhất trong cuộc sống của người tu. Thật vậy, nếu thọ giới và giữ được giới, chúng ta sẽ đi vào con đường giải thoát của Phật. Trái lại, thọ giới mà không giữ giới, chắc chắn đọa vào trần lao sanh tử. Hôm nay quý vị thọ giới Tỳ kheo, đủ tư cách thay thế Đức Phật truyền đạo trên cuộc đời. Tuy nhiên, theo tôi, điều quan trọng ở điểm thực chất chúng ta có phải là Tỳ kheo, hay chỉ là Tỳ kheo trên danh tự.

Thực chất Tỳ kheo là gì. Đức Phật dạy một Tỳ kheo chân chánh phải có hạnh xả ly, tức xa rời thế tục, đoạn sạch kiến hoặc tư hoặc, thể hiện rõ oai nghi giải thoát, đắc quả vị A la hán. Đối với quý vị hôm nay mới phát tâm thọ giới đang hướng về quả vị giải thoát, cần cố gắng thực hành đức hạnh của Tỳ kheo, mới được coi là thực nghĩa Tỳ kheo. Các vị Tổ sư cũng truyền trao kinh nghiệm trau giồi đức hạnh mà chúng ta cần tuân thủ khi đã thọ giới pháp. Ở đây quý vị đều nhận Hòa thượng Trí Tịnh làm Thầy truyền giới. Theo đúng luật, các Thầy phải nương Hòa thượng Trí Tịnh để tu hành, chuyên trì luật ít nhất năm năm. Năm năm sau mới bắt đầu thính giáo, tham Thiền. Tôi may mắn thọ Tỳ kheo giới với Hòa thượng Thiện Hòa. Tôi vừa là học Tăng ở Phật học đường Nam Việt, vừa là người được Hòa thượng truyền trao chánh giới. Trong năm năm, tôi học được với Hòa thượng rất nhiều điều quý báu. Ngày nay, tôi làm đạo được, phải nói nhờ công ơn dìu dắt của ngài.

Theo tôi, khi thọ giới, nhưng chúng ta không nương được vị Thầy truyền giới để tu là điều thiếu sót lớn cho chúng ta. Xưa kia, tôi nhận lãnh giới pháp từ Hòa thượng Thiện Hòa và được sống kề cận ngài, trực tiếp nhìn thấy việc làm của ngài, nhận được lời dạy từ kim khẩu ngài và trực nhận pháp từ tâm Hòa thượng truyền sang tâm tôi. Tôi có cảm giác thân khẩu ý của Thầy gắn bó mật thiết với ta, khiến chúng ta khó xa đạo.

Quý Thầy ngày nay không trực tiếp với Hòa thượng Trí Tịnh, nhưng gián tiếp qua Hòa thượng Huệ Hải truyền trao giới pháp. Như vậy, về phương diện tâm linh, quý Thầy phải suy nghĩ nhiều về Hòa thượng Trí Tịnh để có sự cảm tâm, cảm hạnh với Hòa thượng, mới thành tựu công đức với ngài. Ban Tổ chức giới đàn cung thỉnh Hòa thượng Trí Tịnh làm Hòa thượng Đàn đầu vì ngài là Chủ tịch Hội đồng Trị sự Trung ương, tiêu biểu cho vị cao Tăng đức độ, lãnh đạo Phật giáo cả nước chúng ta. Quý Thầy không trực tiếp thọ lãnh giới pháp với Hòa thượng Trí Tịnh thì phải có tâm niệm nghĩ đến ngài và cầu chánh pháp ở ngài. Nếu không, chúng ta không đắc giới.

Nghĩ về Hòa thượng Trí Tịnh là nghĩ gì? Vị Hòa thượng Đường đầu truyền giới rất quan trọng, chúng ta phải suy nghĩ bằng tâm thành để có độ cảm tâm mà tiến tu đạo nghiệp. Lúc tôi thọ Tỳ kheo giới, Hòa thượng Trí Tịnh là Tuyên Luật sư, một bậc Thầy mà tôi hằng tôn kính. Bằng kinh nghiệm bản thân, tôi nhắc nhở các anh em về hạnh đức của ngài. Hòa thượng Trí Tịnh là vị dịch nhiều bộ kinh Đại thừa của nước ta. Thuở nhỏ, tôi từng học kinh với ngài, nhưng tôi học được ở ngài oai nghi tế hạnh nhiều hơn, mà tôi vẫn còn khắc ghi trong lòng và luôn theo đó để giữ mình.

Tôi nhắc cho các anh em nhớ rằng Thầy của chúng ta, tức Hòa thượng Trí Tịnh, ít đi chứng trai nhất so với các vị Hòa thượng khác mà tôi tôn thờ. Tôi nghĩ rằng vì ngài có nhiều việc ưu tư phải làm quan trọng hơn. Thật vậy, ngài dành tất cả thì giờ vào việc niệm Phật, tụng kinh, tham Thiền, phiên dịch kinh điển, dạy dỗ đàn hậu học. Các tân học Tỳ kheo đã cầu chánh giới với Hòa thượng phải suy nghĩ về ngài, học theo hạnh đức của ngài. Lần hồi, tâm tưởng và hạnh của quý vị với ngài đồng nhau, mới thực là đệ tử của Hòa thượng Đường đầu truyền giới. Ngược lại, Thầy cao vòi vọi mà ta ở tận cùng đất cái thì thật phí công tu.

Riêng tôi, nhờ năm năm sống bên cạnh Hòa thượng Đường đầu truyền giới là Hòa thượng Thiện Hòa, tôi học được rất nhiều đức hạnh của ngài. Lời nói và hình ảnh của ngài in sâu vào mắt, vào tai tôi, nên sau tám năm tu học ở nước ngoài, tôi đã trở về phục vụ cho đạo pháp. Thiết nghĩ không có vị Thầy khả kính để nương theo, chúng ta khó đi trọn đường đạo. Hòa thượng Thiện Hòa được coi là người hiền lành nhất miền Nam, chưa bao giờ ngài rầy la, nổi nóng với ai. Tôi vẫn nhớ ngài dạy rằng mặc dù pháp Phật rất nhiều, nhưng chung quy chỉ nhằm đối trị ba nghiệp thân khẩu ý của chúng ta. Vì thế, trên bước đường tu, lúc nào chúng ta cũng phải thúc liễm thân tâm là chính, phải cẩn thận lời nói, việc làm và hạn chế những suy nghĩ không tốt. Tánh tôi rất nóng, nhưng nhờ nương Hòa thượng mà cắt đứt nghiệp nóng nảy, không gây gổ, đánh người nữa. Hòa thượng dạy trong ba nghiệp coi cái nào dễ nhất chúng ta tập trước. Chúng ta là Tỳ kheo thì giới tướng quan trọng, nên tu thân nghiệp là chính. Đành rằng trong lòng còn vui buồn đủ thứ, nhưng bên ngoài cố giữ cho thân thanh tịnh. Hòa thượng dạy chúng ta giận thì giận, nhưng đừng đánh người. Ráng giữ điều này, lâu ngày chúng ta quen, thành thanh tịnh và từng bước sửa đổi thân nghiệp theo Phật dạy cho đến đầy đủ ba ngàn oai nghi, tám mươi ngàn tế hạnh. Trong năm đầu theo Hòa thượng, tôi chỉ nghĩ đến luyện tập bốn oai nghi là đi, đứng, nằm, ngồi của vị Tỳ kheo thực nghĩa. Trước nhất là tập đi cho đều bước, giữ cho khoảng cách bước chân đều và giữ cho thời gian của bước chân cũng đều, không để khi thì đi nhanh quá, lúc lại bước chậm. Vì khoảng cách và thời gian của bước chân đều sẽ tạo cho nhịp tim bình thường và tạo thành dáng đi nhẹ nhàng mà người trông thấy phải phát tâm, kính trọng. Các vị Tỳ kheo xưa kia vào làng khất thực cũng tập thể hiện oai nghi này. Chúng ta luyện tập thuần thục cho đến dáng đi giống như Phật, đi như mây bay, trông nhẹ nhàng, khoan thai mà nhanh đến mức độ Vô Não chạy theo không kịp. Tỳ kheo thành tựu được một oai nghi này đã hiện tướng giải thoát, khác hẳn người không tu. Đi như mây bay, đứng như tùng bách. Tùng bách là hai loại cây luôn đứng thẳng, cắm sâu vào lòng đất, không trốc ngã. Vì thế, chỗ ở của Tỳ kheo được gọi là chốn tùng lâm để ví cho người tu có đặc tính thẳng thắn, uy lực dũng mãnh như hai loại danh mộc tùng bách vậy.

Chúng ta tu phải tập đứng thẳng, không dựa cột, tuy mới đầu cũng cảm thấy mỏi lưng, mỏi chân. Dáng đứng của Phật thẳng như tùng bách, không dựa vô tín đồ, quyền thế. Chúng ta tập đứng bằng hai chân của chính ta, không thích nương tựa ai. Đối với người xuất gia, tiền bạc, địa vị, danh lợi hoàn toàn vô nghĩa. Trên bước đường tìm cầu chân lý, Đức Phật của chúng ta đã vứt bỏ sự nghiệp đồ sộ mà người thế gian thèm khát. Ta là đệ tử Phật, phát nguyện sống theo Ngài, chẳng lẽ lại thu lượm những thứ đó. Tùng bách cắm chặt vào lòng đất, không bị gió thổi ngã. Chúng ta cũng đứng chắc trên tâm địa mình, đừng để gió nghiệp lay trốc gốc. Đức Phật Thích Ca có tên Tịch Mặc, nghĩa là vắng lặng, vì đã cắm sâu vào mảnh đất tâm. Ngài sống với bản tâm thanh tịnh, nên hoàn toàn tự tại trước gió nghiệp của cuộc đời. Chúng ta cũng tập sống với giới thể thanh tịnh thì gió nghiệp tiền tài, quyền thế không lay động ta được. Đứng vững, đứng thẳng trên tâm địa, ta và Phật không cách xa nhau. Bấy giờ, ta có tự thọ dụng thân, có nguồn vui kỳ diệu của chính mình, không ai có khả năng khuấy phá ta được. Dù sóng gió cuộc đời có bủa vây dồn dập, ta vẫn là đệ tử Phật như như bất động, tiếp nối bước chân truyền giáo.

Kế đến là tập oai nghi nằm, ngồi. Ngồi thẳng vững như núi. Dáng nằm như sư tử. Nằm nghiêng về tay mặt, không phải nằm ép lên cánh tay mặt. Giữ được thân thanh tịnh trong bốn oai nghi này rồi, chúng ta có hình thức của vị Tỳ kheo. Chúng ta ráng tu thêm khẩu nghiệp, Hòa thượng Thiện Hòa dạy rằng tuy chúng ta còn giận, nhưng thọ giới Kim cang bất hoại thì người mắng chửi, nói xấu, đánh ta; ta không được mắng chửi, nói xấu, đánh lại họ. Người tệ ác ở thế gian thì chưa ai nói xấu họ, họ đã nói xấu người. Người thường thì ăn miếng trả miếng, nói xấu ta, ta nói lại. Nhưng người tu thì Phật dạy hoàn toàn không được đối phó gì cả. Để giữ cho khẩu nghiệp thanh tịnh, theo tôi, chúng ta bớt tiếp xúc, bớt nói chơi, không nên gần những người ưa nói việc không thật. Chúng ta không dám khinh họ, nhưng cũng không dám gần họ; vì thân cận họ, nghiệp chúng ta dễ sanh khởi. Những người ưa nói chơi dễ phát sanh nhiều chuyện. Kinh nghiệm tôi ở gần Tỳ kheo ưa giỡn cười, tôi thường tránh họ, vì thấy biết việc ấy có hại hơn là lợi. Chúng ta cố tìm bạn đồng hạnh, đồng nguyện để phát huy tri thức và đạo đức. Chơi với bạn lành ít cãi vã, nói xấu nhau. Kết bạn với người nhiều nghiệp thì ác nghiệp của chúng ta cũng tăng trưởng theo. Chúng ta bất đắc dĩ sống với người không thiện thì cố gắng ít tiếp xúc. Nếu chẳng may có chuyện, chúng ta xin lỗi ngay và tránh họ liền, dù ưng hay oan.

Hòa thượng Thiện Hòa cũng dạy tôi nếu ta có lỗi thì sám hối ngay; nhưng bị cử tội oan, ta cũng nhận, vì biết đó là nghiệp chướng đời trước, nên sám hối cho hết nghiệp. Bảo vương Tam muội cũng dạy oan ức không cần biện minh. Điều gì tốt xấu, ngày mai cũng hiện rõ. Chúng ta ẩn nhẫn tu hành, đắc một phần đạo quả, ta thăng hoa thì ai nói xấu được nữa. Còn chúng ta không phát huy được điều nào thiện, họ vẫn nói ta được. Quan trọng ở chỗ chúng ta cố giữ mình tốt thực sự như hoa sen không dính nước; nói cách khác, chúng ta tự sám hối cho lòng mình thanh tịnh, không còn nghiệp, hảo tướng hiện, lời nói dễ thương thì không ai có khả năng đổ lỗi cho ta.

Nương Thầy khả kính để tự sửa mình cho tốt và dành thì giờ đọc tụng kinh điển. Kinh điển là chất dinh dưỡng của người tu. Chúng ta không mang kinh điển vô tâm, mà chỉ ăn đồ ô uế của thế gian, chắc chắn lâu ngày phải biến thành người đời thôi. Tâm chúng ta có kinh điển mới hiện tướng Sa môn giải thoát. Tôi làm được Phật sự cho đến ngày nay là nhờ năm mươi năm đọc tụng kinh, gần như thuộc lòng các bộ kinh lớn. Hòa thượng Thiện Hòa dạy rằng niệm thêm một câu Phật, bớt nói một câu chuyện thế gian thì thế giới Phật lại gần ta hơn. Như vậy, ta đỡ nhiều chuyện, bớt được khẩu nghiệp, đỡ rắc rối; vì khi xảy ra thị phi, người không lôi ta ra làm chứng.

Thân và khẩu nghiệp dễ luyện tập, thành tựu rồi đến tu ý nghiệp. Ý nghiệp thanh tịnh phải do chúng ta cảm Phật, Bồ tát đồng hạnh nguyện mới có được. Vì thế, ở giai đoạn thính giáo tham Thiền, tâm ta phải thông với tâm Thiền sư. Đối với tôi học Thiền là làm sao tâm ta ngang với tâm Thầy. Thầy không nói, nhưng ta nhận được ý Thầy muốn nói gì. Không đạt được điều này, không phải Thầy trò của thế giới Thiền. Khi tâm thanh tịnh rồi, chúng ta cảm tâm các vị cao đức đang hành đạo, cho đến cảm được các vị Tổ sư trong sách vở và cao hơn nữa là chư vị Bồ tát, các Đức Như Lai. Đắc pháp ấy, chúng ta làm Phật sự không chướng ngại.

Hiện nay các vị tân Tỳ kheo nếu thực dạ tu hành, quyết lòng cầu thoát ly sanh tử thì hãy tiến bước trên con đường chánh đạo như thế. Bên cạnh quý vị còn có các bậc danh Tăng thạc đức để nương theo, học lời nói và hạnh đức của các ngài để thể hiện trong cuộc sống của chính mình. Cũng như cảm tâm các ngài, cao nhất đạt đến vô ngôn thuyết pháp, Thầy trò hiểu nhau và truyền cho nhau bằng tâm thanh tịnh thì thực là chí đạo.

Cầu hồng ân Tam Bảo gia hộ cho quý Thầy luôn sống trong chánh pháp, xứng đáng là sứ giả của Như Lai hiện hữu trên cuộc đời vì an lạc cho mọi người.

(Bài giảng tại Đại giới đàn Thiện Hào tổ chức từ ngày 4 đến 6-4-1998 tại Tổ đình Ấn Quang, thành phố Hồ Chí Minh)