Sách

(Bài giảng mùa Phật Thành đạo PL. 2530 – 1986)

Nhân cách thánh thiện và giáo pháp vi diệu của Đức Thế Tôn trải qua hơn 2.500 năm vẫn còn là biểu tượng cao quý, là ngọn đuốc soi đường cho cuộc sống an bình, tịnh lạc của loài người chúng ta. Mạng mạch Phật giáo trường tồn mãnh liệt và hiện hữu sáng ngời với mọi biến chuyển đổi thay của thời gian. Điều ấy thật sự bắt nguồn từ phút giây Đức Phật thành đạo, tìm ra chân lý và thể hiện chân lý trong cuộc sống con người suốt 49 năm ngài hoằng hóa độ sinh. Vì thế, mọi người tôn xưng ngài là bậc Như Lai, Ứng cúng, Chánh biến tri, Minh hạnh túc, Thiện thệ thế gian giải, Vô thượng sĩ, Điều ngự trượng phu, Thiên nhơn sư, Phật, Thế Tôn.

Sau thời điểm mà ngài chứng ngộ Vô thượng Chánh đẳng giác dưới cội Bồ đề, điều gì đã phát hiện, hình thành trong tâm trí ngài, để ngài được tôn thờ là Phật, là bậc giác ngộ,sáng suốt hoàn toàn ? Nói cách khác, tại sao ngài là người trí đức vẹn toàn với đầy đủ mười hiệu.

Dù thái tử Sĩ Đạt Ta là người thông minh xuất chúng, cũng có lòng từ bi rộng lớn. Và Sa môn Cù Đàm cũng đã nỗ lực tu hành trong suốt năm năm tìm đạo, sáu năm khổ hạnh, vượt hơn mọi giáo chủ ngoại đạo. Nhưng tại sao chỉ sau đêm thành đạo, mọi người không còn xem ngài là thái tử Sĩ Đạt Ta hay Sa môn Cù Đàm.

Muốn tìm hiểu điều gì đổi mới trong cuộc đời ngài, mà chúng ta thường gọi là thành đạo; hãy quan sát quá trình tu hành của Đức Phật.

Ngược dòng thời gian cách đây hơn 25 thế kỷ, thái tử xuất thân trong giai cấp cao nhất. Nhưng cuộc sống vật chất hạnh phúc không giam hãm được tâm hồn cao cả của ngài luôn hướng về giải thoát. Ngài thường quan sát con người là gì và thế giới xung quanh là gì. Đó là động cơ thúc đẩy ngài lên đường tìm thầy học đạo, là tiền đề mà thái tử đặt ra để dấn thân.

Trong năm năm, ngài đến thọ giáo với tất cả đạo sĩ danh tiếng trong nước. Và chẳng bao lâu, đệ tử thông minh xuất chúng Cù Đàm đã thấu triệt giáo lý của thầy. Tuy nhiên, ngài nhận thấy rằng không ai có đủ khả năng dẫn dắt ngài đạt đến mục tiêu; vì tất cả đều chưa thoát khỏi vòng vô minh. Từ đó, ngài không tìm sự giúp đỡ bên ngoài nữa.

Trong sáu năm kế tiếp, ngài tự khép mình vào những pháp tu cực kỳ khổ hạnh và lại nhận thấy chúng cũng không đưa đến giác ngộ. Ngài chấm dứt việc nhịn ăn, xuống sông tắm gội và nhận một bát sữa do một thiếu nữ dâng lên. Sức khỏe được phục hồi, ngài liền trải cỏ ngồi Thiền dưới cây Bồ đề với lời phát nguyện kiên cố "Dù thịt xương ta có tan nát, gân cốt ta có rã rời, máu ta có khô; ta cũng sẽ không rời cây Bồ đề, nếu không đạt đến quả vị Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác”.

Phát nguyện xong, ngài tham Thiền nhập định trong 49 ngày, kiểm chứng được thân và tâm của con người, cùng hoàn cảnh của con người. Sự giác ngộ ấy trải qua ba tầng. Đầu đêm, ngài chứng được tuệ giác Túc mạng minh, giữa đêm chứng được tuệ giác Thiên nhãn minh và cuối đêm chứng được tuệ giác Lậu tận minh.

Tam Minh mà Đức Phật phát hiện trong đêm thành đạo là bước ngoặc đánh dấu sự biến chuyển tư cách của Đức Phật. Từ một Sa môn Cù Đàm khao khát tì